جوان آنلاین: در حالی که غذا قرار است جانبخش باشد و قوت و انرژی روزانه ما را تأمین کند، اما گاهی اوقات همین غذا می‌تواند موجب مرگ ما شود! همچنانکه که مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به نقش پررنگ تغذیه در مرگ‌ومیر کشور و با بیان اینکه سالانه حدود ۱۲۰ هزار ایرانی به دلیل مسائل تغذیه‌ای جان خود را از دست می‌دهند، درباره کاهش مصرف لبنیات، گوشت، میوه و سبزیجات هشدار داد.
غذا آنقدر مهم است که طی روز‌های اخیر و به مناسبت روز جهانی غذا چند مراسم و همایش برگزار شود. روز گذشته هم احمد اسماعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در همایش روز جهانی غذا در انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور برای بیان اهمیت تغذیه در سلامت و حتی مرگ و زندگی و طول عمر افراد اینگونه توضیح می‌دهد: «آمار و ارقام میزان مرگ‌ومیر کشور بیانگر این است که حدود ۴۰۰هزار تا ۴۲۰هزار نفر سالانه جان خود را از دست‌می‌دهند که ۳۵ درصد از این میزان برای مسائل تغذیه‌ای است. بنابراین با توجه به آمار و ارقام میزان مرگ‌ومیر کشور می‌توان گفت که یک‌سوم مرگ‌های کشور یعنی حدود ۱۲۰هزار نفر به دلیل مسائل تغذیه‌ای است.» طبق اظهارات وی تحلیل و پردازش آمار مرگ‌ومیر مربوط به مسائل تغذیه‌ای به این معنا است که برخی افراد جامعه به میزان کافی غلات، فیبر و امگا۳ مصرف نمی‌کنند. اسماعیل‌زاده تأکید کرد: «اگر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی به وزارت بهداشت در زمینه تغذیه کمک کند، می‌توانیم مرگ‌های منتسب به مسائل تغذیه‌ای را تا حدودی کنترل کنیم.»
نقش ژن خوب و تغذیه
قد و قواره و بسیاری از مسائل دیگر فقط در انحصار ژنتیک نیست و خیلی وقت‌ها می‌توان با تغذیه مناسب به نداشتن ژن خوب غلبه کرد و قد بلند شد! مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با بیان اینکه ۱۵۰میلیون کودک کمتر از پنج سال در جهان از کوتاه‌قدی رنج می‌برند، تصریح کرد: «میانگین کوتاه‌قدی در کشور حدود ۵درصد است، اما این میزان در تمام کشور یکسان نیست؛ به نحوی که برخی استان‌ها وضعیت مناسبی دارند و شرایط برخی استان‌ها مناسب نیست.»
۳۲درصد وزنی کل غذای تولید‌شده در جهان و بیش از ۳۰درصد تولیدات غذایی در کشور دور ریخته می‌شود. با وجود این، به گفته اسماعیل‌زاده ۶۷۳ میلیون نفر در دنیا به انواع سوء تغذیه دچار هستند؛ یعنی اینکه به لاغری، کم‌وزنی و کوتاه‌قدی مبتلا هستند و مواد مغذی به میزان کافی دریافت نمی‌کنند. میزان لاغری کودکان کمتر از پنج سال که یک شاخص مهم به حساب می‌آید، حدود ۶ درصد است. بنا به تأکید وی متأسفانه، وضعیت لاغری کودکان کمتر از پنج سال در برخی استان‌ها مناسب نیست.
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درباره وضعیت کوتاه‌قدی در استان‌های محروم کشور گفت: «متأسفانه، وضعیت وضعیت کوتاه‌قدی در استان‌های محروم بالا است و می‌بایست تلاش کنیم تا این وضعیت را بهبود بخشیم. همچنین آمار اضافه وزن در استان‌هایی مانند گیلان، اردبیل و مازندران رو به رشد است. در برابر این شیوع لاغری سالمندان در استان‌های محروم بیشتر است.»
ارتباط تغذیه با مرگ!
دنیای ما دنیای ضد و نقیض‌هاست! در شرایطی که ۸ درصد جمعیت جهان به گرسنگی مبتلا هستند، ۸۸۱ میلیون نفر در جهان به چاقی مبتلا هستند! تلاش‌های بسیاری در زمینه تغذیه در منطقه آسیا صورت گرفته، به نحوی که آمار سوءتغذیه طی سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ حدود یک تا ۲درصد کاهش یافته است.
اسماعیل‌زاده وضعیت سوءتغذیه در کشورمان هم اینگونه توضیح می‌دهد: «متأسفانه، کاهش آمار مربوط به سوءتغذیه کشور به دلیل مسائل تغذیه‌ای و افزایش قیمت مواد غذایی سخت است.»
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درباره جزئیات مرگ‌های منتسب به مسائل تغذیه‌ای گفت: «میزان مرگ‌ومیر ناشی از فشارخون بالا و قند بالا به ترتیب ۹۴هزار و ۴۷هزار مورد است. اگرچه فشارخون و قند بالا ناشی از تغذیه نیستند، اما با تغذیه ارتباط تنگاتنگ دارند. مرگ‌ومیر ناشی از اضافه‌وزن به طور مستقیم با تغذیه ارتباط دارد. همچنین ۱۰هزار نفر به دلیل عدم دریافت اسید‌های چرب امگا۳ جان خود را از دست می‌دهند که این موضوع به این معنا است، نتوانسته‌ایم فرهنگ مصرف ماهی در کشور را رواج دهیم. ۱۰ هزار مرگ منتسب به دریافت ناکافی میوه و سبزی هستند. این نشان می‌دهد توجه به عوامل تغذیه در مرگ و میر‌ها حائز اهمیت است. آمار چاقی در کودکان زیر پنج سال خیلی بغرنج نیست، اما باید مراقب باشیم که این آمار افزایش نیابد.»
اسماعیل‌زاده گریزی هم به موضوع مصرف غلات و نان کامل زد و گفت: «حدود ۲۵ هزار نفر، جان خود را به دلیل عدم مصرف غلات و نان کامل به میزان کافی جان خود را از دست می‌دهند.»
وی با بیان اینکه توجه به عوامل تغذیه‌ای در بحث مرگ‌ومیر‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است، گفت: «از هر پنج کودک و نوجوان ما امروزه یک نفر دچار اضافه وزن و چاقی است. همچنین ۳۰ درصد مادران باردار دچار وزن‌گیری نامطلوب در دوران بارداری هستند، یعنی کمتر یا بیشتر از وزن ایده آل خود وزن می‌گیرند.»
نصف‌شدن گوشت و لبنیات در سبد غذایی
پروتئین‌ها از جمله ریز‌مغذی‌هایی هستند که در سلامت ما می‌توانند نقش بسزایی داشته باشند، اما در شرایط کنونی جامعه شرایط اقتصادی و گرانی موجب‌شده خیلی‌ها کمتر از نیاز پروتئین مصرف کنند.
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت هم با بیان اینکه مصرف لبنیات در کشور کمتر از نصف مقدار توصیه شده‌است، خاطرنشان کرد: «دلیل این موضوع، قیمت بالای محصولات لبنی در کشور است. وزارت صمت و دستگاه‌های مختلف می‌بایست برای حل این موضوع پای کار آیند تا میزان مصرف لبنیات در کشور افزایش یابد.»
به گفته اسماعیل‌زاده بر اساس سبد غذایی، باید ۹۰گرم گوشت مصرف شود، اما میزان مصرف گوشت در کشور کمتر از ۵۰گرم است. بررسی‌ها بیانگر این است که تنها نیمی از جمعیت کشور، چهار گروه اصلی غذا را که تأمین‌کننده مواد غذایی هستند، به میزان ناکافی دریافت می‌کنند.
وی با بیان اینکه کمبود ویتامین D از چالش‌های نظام سلامت است، تصریح کرد: «میزان کمبود این ویتامین حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد است. تعداد زیادی مکمل از طریق سیستم بهداشتی و درمانی کشور توزیع می‌شود، اما باز هم وضعیت مصرف ویتامین D در کشور مطلوب نیست و این موضوع می‌بایست اصلاح شود. متأسفانه، قیمت مکمل‌ها افزایش یافته و مکمل‌ها گران به حساب می‌آیند؛ اعتباری که در دسترس داریم محدود است و امیدواریم که با همکاری دستگاه‌ها بتوانیم مکمل‌ها را به میزان کافی در استان‌های محروم مانند کرمان، سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان توزیع کنیم.»
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درباره بازنگری برنامه غنی‌سازی آرد با آهن و اسیدفولیک گفت: «دو کمیته در این راستا تشکیل‌شده و نتایج بررسی‌های این دو کمیته طی یک تا دو ماه آینده اعلام می‌شود.»
وی درباره بازنگری سبد غذایی مطلوب در کشور گفت: «این نقشه می‌تواند راهکاری برای واردات و صادرات و تولید موادغذایی در کشور باشد.»
آغاز توزیع شیر مدارس از دو هفته آینده
شیر مدارس هم یکی دیگر از موضوعاتی است که پایش به همایش روز جهانی غذا باز شد.
اسماعیل‌زاده در ادامه صحبت‌هایش درباره زمان اجرای برنامه شیر مدارس گفت: «شیر تا دو هفته آینده در مدارس توزیع می‌شود. علاوه بر این، غربالگری تن‌سنجی برای چهار پایه در مدارس در حال انجام است.»
وی با هشدار درباره وضعیت مصرف ید در کشور توضیح داد: «متأسفانه، میزان مصرف ید زنان باردار کاهش یافته‌است. اگر این موضوع ادامه داشته باشد، ضریب هوشی کودکان طی سال‌های آینده کاهش می‌یابد. یکی از چالش‌هایی که در این حوزه وجود دارد، تبلیغات غیرآکادمیک طب سنتی درباره مصرف نمک‌های رنگی است.»
